238 पटक हेरिएको 
खानेपानी तथा ढल व्यवस्थापन विभागको ५३ औं स्थापना दिवसको अवसरमा जारी प्रेस विज्ञप्ती
आदरणीय महानुभावहरु,
हार्दिक नमस्कार !
खानेपानी तथा ढल व्यवस्थापन विभागको ५३ वर्षको इतिहास, केवल एक संस्थाको इतिहास मात्र होइन; यो नेपालको सामाजिक, आर्थिक, र स्वास्थ्य सम्बन्धी विकास यात्राको अभिन्न हिस्सा पनि हो। यो विभागको स्थापना, स्वच्छ खानेपानी र प्रभावकारी ढल व्यवस्थापनको माध्यमबाट स्वस्थ, समृद्ध र आत्मनिर्भर समाज निर्माण गर्ने सपना साकार पार्ने उद्देश्यले भएको थियो। आज, हामीले ती सपनाहरूको मार्गमा उल्लेखनीय प्रगति गरेका छौं, तर अझै धेरै गर्न बाँकी छ।
शुरुवातमा हाम्रो प्रमुख चुनौती ग्रामीण क्षेत्रमा सुरक्षित पानीको पहुँच पुर्याउनको लागि संरचना निर्माण गर्नु थियो। त्यस समयमा सीमित स्रोत र पूर्वाधारको बाबजुद, विभागले सुरुआती चरणमा पाइपलाइन बिछ्याउने र सरसफाइ प्रवर्धन कार्यक्रम गर्यो। आज, हामी गर्वका साथ भन्न सक्छौं कि हामीले आफ्नो जिम्मेवारीलाई समयअनुसार परिमार्जन गर्दै आधुनिक प्रविधि र वैज्ञानिक सोचलाई आत्मसात् गरेका छौं। विभागले हालसम्म हजारौं खानेपानी परियोजनाहरू सञ्चालन गरी करोडौं जनतालाई सुरक्षित पानीको पहुँच पुर्याएको छ। त्यस्तै, ढल व्यवस्थापनका क्षेत्रमा, ठूला शहरी क्षेत्रहरूसँगै साना नगर र ग्रामीण बस्तीहरूमा समेत कार्य गरिरहेको छ।
हालका उपलब्धिहरू:
१. स्वच्छ खानेपानीको पहुँच: नेपालका अधिकांश नगर र गाउँले क्षेत्रमा सुरक्षित र स्वच्छ खानेपानी पुर्याउने कार्यले सराहनीय सफलता पाएको छ। पानीजन्य रोगहरूको निवारणका लागि यो प्रयास विशेष महत्त्वपूर्ण रहेको छ।
२. ढल व्यवस्थापन: ठूला सहरहरूमा आधुनिक ढल प्रशोधन केन्द्रहरूको स्थापना, वर्षा पानी व्यवस्थापनका लागि प्रणालीगत उपाय, र FSM, DEWATS विभागको लगानी उल्लेखनीय छ।
३. नवीनता र प्रविधिको प्रयोग: डिजिटल मानचित्रण, NWASH MIS, GIS आधारित योजना, र स्मार्ट पानी आपूर्ति व्यवस्थापन प्रणालीहरू जस्ता प्रविधिको प्रयोगले विभागको कार्यलाई थप प्रभावकारी बनाएको छ।, NRW Measurement
४. जलवायु परिवर्तनमा अनुकूलन: जलवायु परिवर्तनका कारण उत्पन्न हुने पानी आपूर्ति संकट र बाढीजन्य समस्याहरूको समाधान गर्न दीर्घकालीन रणनीति निर्माण र क्रियान्वयन गरिएको छ।
चुनौतीहरू र समाधानका उपायहरू:
तर, हाम्रो यात्रा सधैं सजिलो थिएन।
चुनौतीहरूको सूची लामो छ:
√ ग्रामीण क्षेत्रमा अझै स्वच्छ पानीको पहुँच सीमित छ।
√ सहरीकरणले ढल व्यवस्थापनमा थप दबाब सिर्जना गरेको छ।
√ जलवायु परिवर्तनले पानीका श्रोतहरूमा प्रतिकूल प्रभाव पारिरहेको छ।
यी चुनौतीहरूको सामना गर्न हामीले निम्न उपायहरू अवलम्बन गर्नुपर्छ:
१. सहकार्य र समन्वय: स्थानीय सरकार, निजी क्षेत्र, र अन्तर्राष्ट्रिय साझेदारहरूबीचको सहकार्यलाई अझ सुदृढ बनाउँदै लैजानु आवश्यक छ।
२. स्थानीय श्रोतहरूको परिचालन: प्रत्येक क्षेत्रमा उपलब्ध जलश्रोतको संरक्षण र दीर्घकालीन उपयोगका लागि समुदायलाई संलग्न गराउनु महत्त्वपूर्ण छ।
३. मानव संसाधन विकास: प्राविधिक तालिम, दक्ष जनशक्ति उत्पादन, र कर्मचारीहरूको निरन्तर क्षमता अभिवृद्धिमा लगानी गर्नुपर्छ।
४. आधुनिक प्रविधिको प्रयोग: पानी आपूर्ति र ढल व्यवस्थापन प्रणालीमा डिजिटल समाधान र IoT प्रविधिको व्यापक प्रयोगले सेवा प्रभावकारिता बढाउनेछ।
भविष्यका योजनाहरू:
हामीले विगतका अनुभवबाट धेरै सिकेका छौं। ती सिकाइका आधारमा भविष्यका लागि हाम्रो ध्यान निम्न बुँदाहरूमा केन्द्रित रहनेछः
* ग्रामीण क्षेत्रमा पाइपलाइन विस्तार गरी १००% जनतामा पानीको पहुँच पुर्याउने।
* साना र ठूला सहरहरूमा ढल प्रशोधन केन्द्रहरूको निर्माण।
* पानीजन्य रोगहरूको नियन्त्रणका लागि सफा पानीको उपभोगबारे जनचेतना कार्यक्रम।
* जलवायु परिवर्तन अनुकूलित योजना र आपतकालीन व्यवस्थापन प्रणालीको स्थापना।
हामी आज जुन मञ्चमा उभिएका छौं, त्यो हाम्रो सम्पूर्ण प्रयास, परिश्रम, र प्रतिबद्धताको प्रतिफल हो।
नागरिकलाई स्वच्छ खानेपानी आपूर्ती गर्ने नेपाल सरकारको लक्ष्य हासिल गर्न योगदान दिनुहुने सम्पूर्ण उपभोक्ता समिति र त्यसका पदाधिकारीहरु प्रति आभार व्यक्त गर्न चाहन्छु !
अन्त्यमा,
हामीले आज गरेका साना–साना कामहरूले भोलिका दिनमा देशको प्रगतिमा ठूला परिणाम ल्याउनेछन्। आउनुहोस्, यो दिवसलाई हाम्रो प्रतिबद्धता नवीकरण गर्ने अवसर बनाऔं।
धन्यवाद।
– ई. रामकुमार श्रेष्ठ
महानिर्देशक
